XASUUSTII MURUGADA
XASUUSTII
MURUGADA
Markasta oo aan dhadhamiyo wax
qaraar , waxaan soo xasuustaa maalin qaraar , wakhti qaraar iyo madal qaraar.
Xusuuso waayo hore ayaa igu soo maaxda oo maankeyga u badala madal la isku
haysto. Buuq iyo boholyow inta uu igu furmo ayuu madaxu I karaa, ilaa aan
kiniini ka liqana kama nasto, kamana seexdo ee sidii wax waalan ayaan walbahaar
iyo walwal la darsaa. Markasta oo aan soo xasuusto wixii I soo maray naftayda
ayaan ula sheekaystaa sidii qaadi maxkamadeed oo kale. Waxaan kala doodaa
cadaalada iyo waxay tarto, cadaalada darada iyo waxay keento , dhibanaha iyo
sida loo abaal mariyo, dhib keenaha iyo sida loo ciqaabo, balse waxaan hadalka rogrognaba
waxaan isku raacnaa in aanay cadaaladi oolin dunida seddexaad ciideeda
"WAA AFRIKEE". Ilmada ka qubatay indhahaygu ileyn waxay qoysay
laabtayda, waxay waddo taraaro leh ka jeexatay dhabanada jidhkayga, iyadoo
dhibco ahna waxay uga da’day dhamaadka gadhkayga. Intaan usoo baraarugay sidii
qof jinni galay oo hada faryarada bidix uu ka booday ayaan ilintii iska tiraa ,
intaan shaydaanka iska naaro, qulwalahana akhristo oo aan tin ilaa cidhib isku
masaxo ayaan madaxa meel la doontaa,
dabadeed intaan iskala bixiyo ayaan duni kale u jarmaadaa “Waan seexdaa”.
Waxaan dhiganayay dugsi ka ugu qaalisan magaalada. Qoyskaayagu wuxuu
ka koobnaa laba gabdhood , laba wiil oo aan anigu ku jiro iyo labadaayada
waalid. Nolosha reerku waxay ahayd mid degan oo farxad ku dhisan. Waxa
koolkoolin nagu soo koriyay laba waalid oo nooga qaalisanaa dheemanta iyo luulka.
Aabe wuxuu ahaa injineer ka shaqeeya wasaarada boostada iyo isgaadhsiinta, hooyana
waxay ahayd kalkaaliso caafimaad oo ka shaqaysa xarunta hooyada iyo dhalaanka
xaafada aan ku nool nahay. Markasta oo aabo tagayo shaqada wuxuu noosii qaadi
jiray dugsiga aan wax ka barano, isaga ayaana na soo celin jiray oo xaafada ka
keeni jiray. Waxaan xasuustaa in aan sii daawan jirnay dhismaha wadooyinka iyo
bilicda daarada dhaadheer ee circa ku tolan. Farxada guriga dhexdiisa taalay
may ahayn mid lacag lagu soo gadan karo, mana ahayn mid hadyad la isku siin
karo ee waxay ahayd hibo eebo na siiyay iyo himilo laba waalid oo rumowday. Gurigu
waa sar dheer oo camal qasri u samaysan , wuxuu ka koobnaa 8 qol , barande weyn
iyo beeryar oo lagu raaxaysto,waxa kala oo jirtay barxad sare oo aabe ku
laydhsado habeenkii. Waxaan u ahayd muraayad ay iska daawadaan labada waalid.
Waxay nagu beerayeen farxad iyo jacayl oo waxay naga ilaalin jireen xumaanta,
xasadka iyo nacaybka.
Dadku way argagaxsan yihiin waxaad
moodaa in ay waalan yihiin, waxa bilaabmay boob iyo bililiqo aduun, dhamaan
waxa la boobay xarumihii dawlada , maxkamadihii, bangiyadii iyo hoteeladii ,
wasaaradihii. Tolow ma
qiyaamihiibaa!!!? Gawaadhida isku
dhacaysa, dadka is jiidh jiidhaya, tuugta wax urursanaysa , waxaad moodaa in
duni kale la yimid. Cadaaladii inta god madow lagu riday ayaa la aasay.
Qabqableyn iyo qori soofaysi ayaa bilaabmay. Aabo maalintaa ma shaqo tagin ee
guriga ayuu nagu ilaalinayay, hooyo se inta loogu yeedhay gabadh umul la
dhibaateysan oo xarunta la keenay saaka aroortii ayay naga dhaqaaqday, balse
dhawr saac ka bacdi way nagu soo noqotay. Wakhti walba waayihiisa leh, dhucu
wuxuu gaadhay in guryaha la iskugu soo galo, maryaha la iska furto, la is dilo.
Baqdin xoogle ayaa labadii waalid soo foodsaartay. Aabo wuxuu isku dayay in uu
la xidhiidho nin ay saaxiibo ahaayeen dhinacna qaraabo ka ahaayeen oo ka
shaqaynayay garooka diyaaradaha, balse nasiib daro ninkii wuxuu u sheegay in uu
wadanka iskaga cararay oo isaga iyo
caruurtiisuba haatan ku sugan yihiin wadan ka mid wadamada jaarka. Arini way
iska hor timid, Aabo wuxuu raadiyay in uu helo lacagtii u taalay bangiga dhexe,
waase ku hunguubay oo waa hore ayaa sida haadku wax ku kala boobo loo kala
dafay oo bangigiiiba wuu haawanayaa. Iska daa lacag laga helee , hal kursi ma
dhex yaalo. Waa yaab, waa dhabana hays.
Ciil iyo dhacdo kugu gadhoodhay.
Dadkani miyaanay dalkaba lahayn, maxay u dhacayaan , maxay u burburinayana
dalkooda lagu dhisay iskaa wax u qabso?!!! Malaha dadkuba dadkii maaha ee
duulkale ayaa qabsaday dalka. "Lax walba shileylka ay is dhigtaa lagu
qalaaye” qax iyo qaxootinimo horleh ayaa bilaabmay. Meel aan u qaxno ma laha oo
meelwalba meesha kale ka daran , qori iyo qasab wax ka keen ayaa kaa horeysa.
Maalmo Kadib waxaan sidiii ahaanaba noloshii way is badashay, way adkaatay oo
waxa la galay nolol kala yaac ah. Aabo si kasta oo uu iskugu dayay in uu
wadanka nooga saaro way u suura galiwaysay oo sidan ayaa qorneyd.
Waa maalintii qadhaadheyd ,
qadhaadheyd ee aadka u qaadhaadheyd. Hurdo ay weheliso gaajo iyo baqdin ayaan
ka soo toosay aroortaa. Dab iyo daawe baryahanba la iskugu dhadhaarin ee wixii
la helo ayaa afka lagu dhuftaa, hadii la waayana qadoodi ayaa lagu seexdaa.
Waa la soo galay ee ha la is
ilaaliyo ayaa dhagahayga ku soo dhacday. Yaa soo galay ayaa la is waydiiyay,
hore se waa looga jawaabi waayay. Waa su’aale ma amxaaraa wadankii qabsatay
mise waa walaalkaa oo waran kuu soo qaatay. Waa yaab oo hadana yaab!!!. Xabadaha laga
ridayo qoryaha dhuumaha waaweyn iyo ta ka dhacaysa kuwa dhuumaha dhuuban ee
keebka uu ay u hayaan nimanka madow , qalalan iyo qamaamsani maaha mid kala
hakanaysa ee waa mid u xaganaysa oogada guryaha si cadawtinimo leh. Gaw, gaw , gaw ……… waar aqalka ha la furo.
Alla baqdin badanaa ayaantaa.... Codkan buuran ee arxan daradu ka muuqato ,
waxaan ka maqlayaa qolka lixaad ee sarta sare , halkaas ayay hooyo armaajooyin
waaweyn oo dharka aabo lagu ridi jiray nagu dhex qarisay. Hooyo , Aabo iyo
qaraabo kale oo guriga soo magan gashay, waxay ku gabanayaan hoolka hoose oo shub ka samaysnaa.
Nimanku
waxay wataan hal gaadhi oo u cabaadaya marka sheelada la cadaadiyo si argagixo
leh. Wax laga dhaga’adaygaba albaabka furidiisa, waxa lagu soo jabiyay xabad
olol cas oo qaylo kulul leh, kadibna waxa lagu soo qamaamay guriga intiisii
kale. Aabo iyo odayaal kale oo ka hor yimid ragii guriga soo jabiyay waxa
lagala hor yimid handadaad qori ka hadal ah. Inta xabado kor iyo hoosba loogu riday oo qori dabadii
lala dhacay ayaa laba dibble loo figeeyay. Arxan daranaa ma cadaabtaa laga
keenay!! Inta lagu soo dhaafay laba axmaq oo aad moodo in ay ka soo hadheen
duul ooman ayaa gudaha na loogu soo galay. Waxa isku soo hadhay waa
birimageydidii , waa caruur iyo haween. Anagu waxaan joognaa sarta sare qol ka
mid ayaa dusha nagaga xidhan , waxaanse maqlaynaa baroorta iyo qaylada isla
daluuntay ee halka hoose nooga imanaysa.
Dhamaan ragii intay guriga isku
qaybiyeen ayay boob iyo bililiqo aan loo aabo yeelin ku degdegeen. Waxkasta way
qaadanayeen , waxase noo dheeraa dil iyo hanjabaad rajo beel ah. Waxay maageen
in ay dabaqa sare soo fuulaan, hooyo ayaa isku dayday in ay hor istaago,nasiib
xumo se labadii ugu horeeyay intay isla qabteen ayay ka soo tureen jaranjadii
qaybta sare, intay is qaban kari wayday ay madaxa dhulka ku dhufatay , dabadeed
kooma gashay. Intaan adkaysan waynay ayaan qolka horey uga soo boodnay oo aan
dhankeedii u soo cararnay anagoo oynayna. Kadib markaan nimankii usoo horeeyay
orod ku soo jeedhnayba waxay naga soo daba rideen xafado qaac kulul. Nasiib
daro wiilkii iga yaraa iyo gabadhii ku xigtay ayay lug iyo gacan ka haleeshay
oo dhulka ugu tuurtay, aniga iyo gabadhii kalese waxba nama gaadhin. Intaan
hooyo dul imid oo aan madaxa qabtay ayaan isku dayay in aan caawiyo si ay iila
hadasho. Ayaan daranaa.. ma hooyo ayaan caawin, ma walaalahay baan qaban mise
aabahaybaan doondooni.
La iguma simine anigoo kolba mid doondoonaya ayaa madaxa
qori dabadii la igaga dhuftay oo haraanti kabo qalafsan la igala daalay, intaan afka dhiig ka keenay
ayaan dhan u liicay. Markay waxkasta gaadhigii ka buuxsadeen waxay u soo
jeesteen maatidii iyo caruurtii. Waxay bilaabeen in ay kufsadaan gabdhihii
madaxa la soo kacay, ninkastaaba mid ayuu ku xushay oo dadka hortooda wuxuu
doono ku sameeyay, xataa qarkood waxay damceen oo ay dhaafi waayeen in ay hooyooyinkii
faraxumeeyaan. Mid ka mid ahaa kaabo qabiilkii oo wajigiisa ay ka muuqato
dhiigya cabnimo saa’id ah ayaa damcay in uu kufsado gabadhii iga weyneyd oo
hooyaday dhabta ku haysay kuna dul barooranaysay. Qayladeedu waxay soo kiciyay aabo oo irida
aqalka meel u dhaw laba dible qori loogu dul hayay. Intuu guriga hore u soo
galay ayuu ninkii ka baryay in uu iska dhaafo inanta , waxkasta oo uu u baahan
yahay in uu siinayo ayuu u balan qaaday , xataa dahab haduu u baahan yahay in
uu u keenayo ayuu u sheegay.
Qaraxa baaruuda iyo qiiqo madow ee
daba socday ee ka dhacay dhuunta labada dalool leh qoriga AK 45 ee uu keebka u
qabtay qabqablaha qabiilku, wuxuu qofkasta ku riday shoog iyo amakaag waxaanu u
soo jeediyay dhankii laga soo riday. waxa dhulka ku dhacay ee xabada
dhabarkiisa ka booday waa aabo, si aan miyir lahayn ayuu dhulka ula dhacay.
dhiig ayaa ka qulqulay dhabarkiisa meel u dhaw garabkiisa midig, sidaa ay
tahayna hadalkiisa iyo guurguuradkiisa waa la maqlayay oo ma joojin. Tamar
intaan iska dayay ayaan damcay in aan tuugo si uu iskaga daayo walaashay, waase
iga diiday oo intuu amar bixiyay oo laba dible la ii qabtay oo jilbaha la igu
joojiyay ayaa qori dhabarka la igaga garaacay. Alla xanuun badanaa... Ax Ax aheeey
ah, anoo arkaya ayay waxwalba dhaceen...........
Intuu madaxa qabsaday oo hoos eegay
ayuu igu yidhi "Markasta oo aan wax qaraar cabo, waxaan soo xasuustaa maalin
qaraar" hadalkii iima sii wadine intuu dhafoorka iyo dhabanka gacanta
saaray ayay ilini uga hoortay indhiisa sidii gugii oo curtay oo kale.
Xaalada uu
ku jiray hadaan la gali lahaa waxaan hubaa in aan waalan lahaa ama dunidaba aan
iskaga dhoofi lahaa. Mr. Josef intuu iga kacay ayuu u luuday dhankaa iyo
meeshii uu ka deganaa magaalada. sheekada inkasta oo aanu ii dhameyn hadana
waxaan ogaal ku hayay oo marhore aan sheeko ku maqlay in aabihii u geeriyooday
dhaawicii ka soo gaadhay rasaastii lagu riday laba bil ka dib. waxa kale oo la
ii sheegay in hooyadii iyo isaguba ay u
waasheen wixii hortooda lagu sameeyay
walaashii, walaalkiisii ka yaraana wuxuu u naafoobay xabadii kaga dhacday lugta
bidix. Waxa kale oo la ii sheegay in isaga laga daweeyay 6 sano ka dib waalidii
iyo shoogii ku dhacay maalintii qadhaadheyd. Haatan la joogo 2015 waxay ku
noolyiin dalka Holland, dhamaan reerkoodii marka laga reebo aabahood oo ka mid
noqday 800,000 oo qof oo la
xasuuqay. Ogaalkey waxa qaxootinimo
halkan ku keentay haayada UNCHR ee qaxootiga aduunka oo ka soo daabushay
kaniisad ay magangalyo ahaan ugu dhuunteen. Waxa laga soo badbaadiyay
intuu uu socday dagaalkii sokeeye iyo
xasuuqii xumaa ee dalka Ruwanda 1994. Waxay ka soo jeedeen qabiilka laga tirada
badnaa ee Tutsiga. Josef , walaalihii iyo caruurtooduba waxay si nabada ugu nool yihiin dalka Holland
ee qaarada Yurub.
CKgaruun
Septemberr 2015
DHAMAAD
Comments
Post a Comment